Unsur-unsur komunikasi
Pengirim
Pengirim adalah unsur yang paling penting dalam proses komunikasi. Peranannya ialah menyampaikan mesej yang dikehendaki melalui saluran tertentu. Antara ciri-ciri pengirim yang berkesan ialah:
-keupayaan diri yang tinggi
-berkarisma
-mengetahui bidang yang disampaikan
-membuat persediaan
-beradab dan beretika
Penerima
Menerima mesej yang disampaikan, boleh jadi individu, kumpulan, organisasi atau komuniti. Terdapat 3 jenis iaitu:
-pendedahan terpilih: hadkan komunikasi pada golongan tertentu
-tanggapan terpilih: mentafsir mesej mengikut kepercayaan sendiri
-ingatan terpilih: hanya ingat perkara yang hendak diingat dan tidak mempedulikan perkara lain
Penerima memilih mesej kerana pengetahuan, minat, pengalaman, matlamat, nilai dan sikap yang berbeza.
Homofili ialah persamaan di antara pengirim dan penerima yang membolehkan mereka mempunyai tanggapan yang sama.
Heterofili ialah perbezaan di antara pengirim dan penerima seperti minat, perlakuan dan pengetahuan.
Dalam keadaan tertentu, heterofili jauh lebih berkesan daripada homofili seperti proses pembelajaran. Homofili penting dalam aspek sikap dan situasi.
Mesej
Mesej ialah susunan simbol untuk menyampaikan maklumat, idea dan pandangan. Dihasilkan oleh pengirim dan unsur-unsur yang terdapat di dalam mesej ialah kod, isi dan susunan.
Mesej dibahagikan kepada dua jenis iaitu verbal dan nonverbal
Mesej verbal ialah bercakap atau bertutur. Jenis ini membentuk 10 peratus daripada proses komunikasi. Maknanya, bercakap sama ada kuat atau perlahan, tidak banyak menyumbang kepada penyampaian mesej yang berkesan. Ibu yang berleter kepada anaknya sangat susah untuk mempengaruhi perubahan pemikiran, sikap dan tingkah laku kerana tidak banyak mesej dapat diserap oleh penerima.
Mesej nonverbal ialah pergerakan badan, paralanguage, penampilan diri, ruang, cahaya, suhu dan warna. Jenis ini membentuk 90 peratus daripada proses komunikasi. Nonverbal sangat berpengaruh untuk membuat perubahan walaupun hanya dengan jelingan mata atau wajah yang garang.
Mesej sangat penting dalam proses komunikasi. Pertama, mesej memberi sokongan dalam proses komunikasi seperti tunjukkan arah dalam komunikasi. Ia juga bertindak untuk menyangkal sesuatu perkara yang diperlihatkan melalui gerakan geleng atau anggukkan kepala, dan sebagai gantian pada emosi seperti menangis apabila soalan-soalan sensitif ditanya.
Saluran
Saluran adalah ruang untuk pengirim menyampaikan mesej seperti telefon, radio dan televisyen. Hari ini saluran dibuat dalam pelbagai bentuk supaya proses komunikasi lebih berjaya tetapi boleh memberi kesan kepada penerima dan pengirim.
Terdapat dua jenis saluran iaitu langsung dan tidak langsung. Saluran langsung ialah secara berhadapan manakala tidak langsung ialah melalui orang ketiga.
Antara aspek saluran yang perlu diambil kira ialah kredibiliti, maklum balas, penglibatan, kebolehan menyimpan mesej, keupayaan melipatgandakan mesej, keupayaan menyokong saluran lain dan jumlah kos.
Maklum balas
Dalam komunikasi, tindak balas menentukan sama ada mesej disampaikan atau tidak. Jika ada tindak balas, keadaan tersebut menunjukkan mesej yang dihantar mendapat perhatian. Seterusnya penerima akan memberi maklum balas iaitu makluman yang diberikan mengenai mesej yang telah diterima.
Makluman ini boleh jadi dalam bentuk verbal dan nonverbal untuk memberitahu pengirim apa yang didengar, dilihat, difahami atau ditafsirkan.
Gangguan
Elemen lain dalam proses komunikasi ialah gangguan iaitu apa sahaja yang menghalang penyampaian mesej. Terdiri dari dua sumber iaitu dalaman (pengirim dan penerima ada masalah) dan luaran (khalayak, suasana, waktu dan keadaan fizikal).
Situasi
Situasi adalah masa dan tempat berlakunya proses komunikasi. Aspek-aspek yang mempengaruhi situasi ialah tempat, mood, warna dan suhu.
Penyediaan ucapan
Komunikasi yang berlaku setiap hari mempunyai prinsip yang membantu menjayakan proses berkenaan supaya mesej yang hendak disampaikan dapat diterima dan difahami dengan baik. Prinsip-prinsip komunikasi ini ialah bertujuan, relasional (hubungan dengan orang lain), boleh dipelajari dan mesej berubah mengikut kesedaran semasa enkod.
(Enkod adalah sebahagian daripada proses yang ada dalam fikiran dan dipancarkan oleh pengirim)
(Dekod ialah apa yang perlu dibuat oleh penerima)
Tujuan-tujuan ucapan
1. Memberitahu
Ucapan ialah untuk memberitahu maklumat-maklumat baru seperti teknik, kaedah dan strategi ke arah peningkatan kefahaman. Memberitahu dipecahkan kepada tujuh jenis iaitu proses – menerangkan cara dapat dan hasilkan sesuatu; demonstrasi – menerangkan kaedah melakukan; objek dan tempat – penerangan semasa lawatan dan ziarah; orang – cerita pengalaman orang yang telah berjaya; idea – penerangan dan definisi; dan laporan lisan seperti perniagaan, ringkasan fakta atau idea.
2. Mempengaruhi
Ucapan adalah untuk mempengaruhi ke arah mengubah, menukar dan memaksa perubahan sikap dan tingkah laku. Kekuatan ucapan ini ialah cuba menukar bagaimana orang lain berfikir dan bertindak.
Kaedah mempengaruhi memerlukan daya tarikan melalui:
a. perhatian – petikan, soalan retorikal dan humor.
b. keperluan – kenal pasti keperluan khalayak untuk mempastikan mereka menerima mesej.
c. kepuasan – terangkan bagaimana mengurangkan ketakpastian dan meningkatkan pencapaian.
d. tindakan – laksanakan penyelesaian.
e. pembayangan – bantu untuk memahami sesuatu perkara.
3. Mewujudkan persefahaman
Peranan ucapan seterusnya ialah mewujudkan persefahaman bagi mengurangkan jurang perbezaan pendapat, nilai dan pandangan di antara pengirim dan penerima. Mendapatkan kefahaman mengenai sesuatu mesej dapat mengatasi halangan yang dapat membantutkan kelancaran proses komunikasi sama ada halangan fizikal atau psikologikal.
4. Meluahkan perasaan
Ucapan boleh dianggap sebagai satu unsur psikologi bagi meningkatkan semangat pengirim dan penerima untuk lebih mengenali diri sendiri kerana khalayak lebih bersedia membuka pintu mental untuk memahami dan menghayati apa yang didengar.
Apabila seseorang meluahkan perasaan, ia dapat membina hubungan yang intim setelah wujud kesan terapeutik yang dapat menenangkan jiwa dan perasaan.
Menyusun ucapan
Ucapan dapat diberikan kepada 3 bahagian utama iaitu pembukaan, isi dan penutup. Ketiga-tiga bahagian ini mesti ada di dalam mana-mana ucapan supaya khalayak dapat memahami dan menghayati ucapan yang bakal disampaikan kelak.
a. Pembukaan
Sangat penting kerana menjadi daya penarik pendengar. Lebih banyak perhatian yang diperolehi, mesej yang jelas dapat dan kehendak ucapan dapat disampaikan dengan sempurna.
Pentingnya pembukaan terhadap ucapan ini ialah ia akan membentuk "mood" dan semangat khalayak berkaitan topik yang disampaikan. Selain itu dapat membantu mereka memahami topik secara ringkas sebelum masuk ke bahagian isi.
Banyak kaedah untuk memulakan bahagian pembukaan ini dan lebih kerap bergantung kepada kebijaksanaan perucap sendiri. Antaranya ialah mulai dengan soalan dan kenyataan umum, mengambil petikan, ilustrasi atau cerita, menunjukkan gambar, gambarajah atau statistik, melontarkan soalan-soalan retorik dan petikan ayat al-quran, hadis atau kata mutiara.
Kadangkala akibat terlalu ghairah, perucap gagal mengawal perasaan dan mula melakukan tindakan yang tidak anggap dan boleh mengganggu kelancaran pengucapannya. Antara perkara yang perlu dielakkan di bahagian ini ialah meminta maaf. Tidak perlu meminta maaf kerana tindakan ini menunjukkan perucap tidak layak untuk menyampaikan topik berkaitan. Seterusnya menyampaikan cerita yang tidak ada kena-mengena atau menyimpang daripada topik. Berlaku juga perucap menerangkan gambar atau jadual yang tidak ada sebarang kaitan dengan sesuatu topik, tetapi disebabkan syok sendiri, beliau menerangkan sesuatu yang tidak perlu. Terakhir, menyampaikan ucapan yang meleret-leret dan dapat menghilangkan minat khalayak untuk mendengar.
b. Isi
Bahagian yang sangat penting kerana menyokong fakta dan topik yang disampaikan. Kandungan isi membentuk 70 peratus daripada keseluruhan ucapan dan perlu disampaikan dengan kemas, teratur dan ada unsur mempengaruhi pendengar.
Ciri-ciri utama isi ialah bahan kajian yang bersistematik, penemuan baru yang mengesahkan sesuatu kajian, kenyataan fakta atau dokumentasi, rajah, statistik, definisi, contoh dan ilustrasi. Semakin banyak isi, ucapan yang disampaikan bertambah kukuh dan dapat membuatkan khalayak terpengaruh dan membuat keputusan sendiri.
c. Penutup
Bahagian ini adalah kemuncak kepada ucapan yang disampaikan kerana ia menentukan sama ada wujud elemen tindakan atau membuat perubahan. Penutup yang baik mempunyai kenyataan untuk diingati, kata-kata indah, ungkapan, pantun, ayat al-quran atau hadis.
Ciri-ciri penutup yang berkesan ialah A (win their attention), I (arouse their interest), D (create a desire) dan A (stimulate).
No comments:
Post a Comment