1.0 Pengenalan
Kelapa atau dikenali juga sebagai nyiur
adalah tumbuhan yang senang untuk didapati dan mempunyai pelbagai kegunaan
yang boleh dimanfaatkan. Pokok kelapa mempunyai pelbagai bentuk bergantung
kepada jenis dan variasi. Pokok kelapa kebiasaannya mempunyai batang yang
kurus, buah dan pelepah daun sepanjang 4-7 meter. Asal usul pokok kelapa tidak
dapat dikenal pasti kerana terlampau banyak pendapat yang telah menjadi
perbahasan. Antaranya mendakwa bahawa kelapa berasal dari semenanjung Asia
Tenggara manakala selebihnya mendakwa ianya berasal daripada Amerika Selatan.
Walau dari manapun asal pokok kelapa, ianya telah tersebar di sebahagian besar
kawasan tropika, terutamanya sepanjang persisiran pantai. Oleh kerana buah
kelapa ringan dan timbul, pokok kelapa mudah tersebar oleh arus laut yang
mampu membawa buah kelapa pada jarak yang jauh. Pokok kelapa juga mudah
didapati di Malaysia.
Kesemua bahagian pokok kelapa berguna kecuali kemungkinannya
bahagian akar. Sebatang pokok
kelapa mampu menghasilkan sehingga 75 biji kelapa setahun, dengan itu ianya
mempunyai nilai ekonomi yang tinggi. Sebagai contoh buah kelapa boleh diminum
dan digunakan dalam masakan, batang kelapa boleh dijadikan titi, tempurung
kelapa juga boleh digunakan dalam aktiviti keagamaan dan lain-lain lagi.
Rakyat Malaysia terdiri daripada pelbagai kaum, bangsa dan
agama. Majoriti daripada masyarakat Malaysia menggunakan elemen daripada pokok
kelapa dalam kehidupan harian mereka. Ini adalah sebab kerana kelapa mudah
didapati, murah dan mempunyai pelbagai kegunaan. Pokok kelapa boleh dikategorikan
sebagai keperluan asas harian rakyat Malaysia.
Pada zaman kini, terdapat pelbagai pembaharuan terhadap pokok kelapa.
2.0 Kegunaan
Pokok Kelapa Kepada Kaum-Kaum Di Malaysia
2.1 Masyarakat
Melayu
Kelapa dikenali sebagai pokok seribu guna kerana ianya mempunyai
pelbagai kepentingan kepada masyarakat Melayu sejak dahulu lagi. Kepentingan
kelapa terbahagi kepada beberapa aspek seperti ubatan, makanan, adat dan
tradisi, permainan dan akhir sekali pembinaan dan kraftangan. Dari segi
ubatan, seperti yang kita tahu kelapa sememangnya kaya dengan khasiat dan zat
yang penting yang diperlukan dalam setiap badan manusia seperti vitamin,
serat, potasium dan antioksidan. Masyarakat Melayu kebanyakannya menggunakan
air kelapa dalam pengubatan dalam menyembuh penyakit dan mengembalikan tenaga
semula dalam badan. Mereka mempercayai bahawa air kelapa muda boleh menjadi
penawar kepada demam campak ataupun keracunan makanan dan apabila menghidap
alergi terhadap ubat tertentu.
Kebanyakan para wanita pada zaman dahulu menggunakan santan yang
diperoleh daripada kelapa sebagai produk kecantikan dan dicampur dengan bahan
lain supaya lebih berkesan penggunaannya. Ianya juga diyakini dapat
menyingkirkan dan menggantikan sel kulit yang mati dengan lebih cepat. Bukan
itu sahaja, minyak yang diperoleh daripada sabut kelapa juga diproses untuk
menghasilkan produk kosmetik dan farmasi. Selain
itu, air kelapa merupakan air isotonik semula jadi yang mengandungi mineral untuk
mengatasi masalah lesu dan pucat di muka.
Dagi aspek makanan dan minuman pula, kebiasaannya isi kelapa parut
dijadikan sebagai inti ataupun penyalut kuih-muih untuk menambahkan selera dan
dijadikan hiasan supaya kuih-muih tersebut lebih menarik. Santan selalunya
dijadikan bahan utama makanan tradisional Melayu kerana kelemakan serta
keunikan perisanya. Santan kelapa
digunakan oleh masyarakat Melayu untuk membuat lauk masakan seperti kari,
bubur, dan nasi pulut. Santan yang diperoleh daripada kelapa juga diletakkan
dalam pelbagai juadah apabila menjelangnya hari raya ataupun perayaan lain. Umbut
kelapa muda boleh dimasak sayur lemak yang kebiasaannya dibuat pada sesuatu
majlis seperti majlis kenduri.
Bukan isi kelapa sahaja yang dijadikan makanan, malahan bunga kelapa
juga mengandungi khasiatnya yang tersendiri. Bunga kelapa mengandungi cecair
manis yang boleh dibuat gula ataupun minuman. Tandan kelapa pula dibelah dan
akan mengeluarkan satu cecair yang dipanggil nira. Rasa nira itu sangat manis
dan boleh dijadikan sebagai minuman. Apabila nira itu disimpan terlalu lama,
air nira tersebut boleh bertukar menjadi cuka ataupun tuak sewaktu proses
penapaian berlaku. Nira juga diproses menjadi gula Melaka, cuka atau todi. Kelapa
tua diproses untuk dijadikan minyak masak untuk makanan harian dalam pelbagai
jenis kuih-muih. Minyak daripada sabut kelapa diproses untuk dijadikan minyak
pelita.
Di samping
itu, mengikut adat dan tradisi masyarakat Melayu sejak turun-temurun, kelapa
biasanya akan digunakan dalam majlis cukur rambut bagi bayi yang baru lahir.
Nama lain bagi majlis cukur rambut juga disebut sebagai adat potong jambul. Adat
ini dilakukan pada hari ketujuh setelah bayi dilahirkan. Sebiji kelapa muda
akan dipotong bahagian kepalanya dengan potongan berkelok-kelok siku seluang untuk
dijadikan penutup. Airnya dibuang dan diganti dengan sedikit air sejuk.
Kemudian kelapa itu diletakkan di dalam sebiji batil. Biasanya kelapa itu
dihias umpamanya dengan melilitkan rantai emas atau perak di kelilingnya.
Rambut bayi yang dicukur akan dimasukkan ke dalam kelapa tadi. Akhirnya kelapa
tersebut ditanam di sekitar halaman rumah bersama sepohon anak kelapa atau
seumpamanya sebagai memperingati masa anak itu dilahirkan.
Selain itu,
bunga mangga yang biasanya dilihat dalam majlis kenduri kahwin itu sebenarnya
diperoleh daripada daun pokok kelapa yang disiat ataupun dikaut sehingga
menghasilkan lidi. Terdapat beberapa kepercayaan masyarakat Melayu sejak dulu
yang dipanggil lenggang perut. Ianya adalah bertujuan bagi memastikan jantina
bayi di dalam kandungan. Kelapa akan diguling atas perut hingga ke kaki untuk
menentukan jantina bayi tersebut.
Dengan adanya
pokok kelapa, terhasilnya beberapa permainan tradisional Melayu sejak dulu
yang berasaskan penggunaan kelapa tersebut. Antara permainan yang berasaskan
penggunaan kelapa ialah permainan tarik upih, boling padang dan akhir sekali
lari tempurung. Kesemua permainan ini menggunakan pokok kelapa sebagai contoh
permainan tarik upih yang menggunakan daun kelapa untuk menarik penumpang yang
akan duduk di atasnya. Bagi permainan boling padang pula menggunakan buah
kelapa sebagai bola boling untuk menjatuhkan tin. Akhir sekali permainan lari
tempurung yang menggunakan tempurung kelapa yang dibelah dua dan seterusnya
diikat dengan menggunakan tali. Pemain akan meletakkan kaki mereka di atas
tempurung tersebut dan lari bergilir-gilir.
Kegunaan pokok
kelapa bukan sahaja penting dalam aspek kesihatan, makanan, budaya dan
permainan tradisional masyarakat Melayu malah ianya juga boleh dijadikan
sebagai kraftangan dan digunakan untuk pembinaan. Tempurung kelapa boleh
diukir serta diwarnakan dan kemudian dijadikan sebagai barang perhiasan.
Batang kelapa boleh dijadikan senduk, sudip dan lain-lain. Batang kelapa juga
boleh diproses menjadi kayu untuk kegunaan industri pembinaan dan perabot.
Ianya juga boleh dibuat titi serta bahan pembinaan untuk rumah seperti papan,
dinding dan lantai.
Bukan itu
sahaja, tempurung kelapa juga berkebolehan untuk dijadikan sebagai bahan
bakar. Ianya akan diproses menjadi arang teraktif, bahan bakar dalam pembuatan
ubat nyamuk. Serbuk sabut boleh dibuat bahan reput dan bahan komposit dalam
pertanian. Bagi orang dulu-dulu, mereka menjadikan tempurung kelapa sebagai
gayung. Ianya juga boleh dijadikan sebagai tabung untuk menyimpan duit. Daun
kelapa biasanya digunakan oleh para peniaga untuk dijadikan pembalut makanan
seperti ketupat dan lain-lain. Lidi kelapa boleh dibuat penyapu dan dijadikan
sebagai penyucuk satay. Sabut kelapa pula boleh dijadikan sebagai tali. Jelas
di sini bahawa kelapa sememangnya mempunyai pelbagai kepentingan dalam
pelbagai aspek kepada masyarakat Melayu sejak turun-temurun sehingga kini.
2.2 Masyarakat India
Pokok kelapa sangat berguna untuk kaum India. Buah kelapa
digunakan oleh kaum India dalam masakan lauk-pauk dan kuih-muih tradisional
kaum mereka. Mereka menggunakan santan, kelapa parut dan minyak masak. Makanan
yang paling popular ialah putu mayam. Putu mayam bukan sahaja popular dalam
kalangan kaum India malahan kaum lain pun ada yang menyukainya. Putu mayam ialah
makanan sampingan bagi kaum India. Cara cara membuat putu mayam ialah
menggoreng tepung secara halus seperti buhum lalu bentukkannya menjadi bulat.
Putu mayam mempunyai dua tiga jenis warna tetapi kebiasaannya warna putih. Kelapa parut dan gula merah selalunya akan
diletakkan di atas putu mayam sebagai perasa.
Di samping itu, kelapa dijadikan bahan utama dalam
masakan hidangan sampingan kaum India ini iaitu chutney. Chutney
mempunyai dua jenis iaitu chutney yang berwarna hijau dan berwarna
putih. Chutney yang berwarna hijau mempunyai banyak kandungan cili api
dan sedikit kandungan kelapa di dalam masakan tersebut. Manakala, chutney
yang berwarna putih pula melebihi kelapa daripada bahan yang lain. Chutney
tersebut selalunya dimakan bersama tosai dan idili. Ia merupakan hidangan utama
ketika menyambut Deepavali. Selain itu, kuih athirasam merupakan salah satu
jenis kaum India yang menggunakan kelapa sebagai bahan. Kuih athirasan
merupakan kuih yang dikenali oleh pelbagai kaum. Kuih ini senang dijumpai di
kedai Melayu atau India di seluruh Malaysia. Kuih ini diperbuat daripada kelapa
parut, gula merah dan tepung beras. Seterusnya, laddu merupakan makanan yang
popular dalam kalangan kaum India. Laddu adalah sajian utama manisan yang
berbentuk bola kecil. Ia disediakan ketika menyambut perayaan atau majlis.
Laddu mempunyai simbolik yang tersendiri iaitu kemakmuran dan kemanisan hidup.
Upacara atau majlis seperti perkhawinan, Laddu adalah hidangan utama diberikan
sebagai tanda menghormati tetamu. Nama laddu diambil daripada ladduka
dan lattika yang bermaksud bola kecil.
Bagi aspek adat dan kepercayaan, kaum India percaya
bahawa kelapa memberi seribu satu kelebihan kepada mereka. Bagi mereka daun
kelapa dapat menyatupadukan ahli keluarga agar semakin rapat dengan cara
mengikat daun kelapa pada pagar rumah mereka ketika perayaan. Kaum India
merupakan kaum di Malaysia yang paling banyak menggunakan kelapa dalam upacara
ataupun perayaan mereka kerana mereka menganggap buah kelapa dapat menyucikan
hati mereka kerana isi kelapa yang berwarna putih sebagai simbol kesucian.
Selain itu, mereka juga menggunakan kelapa ketika
menyambut perayaan Thaipusam dan perayaan Aadi Perukku dengan memecahkan buah
kelapa tersebut ke tanah. Tujuan memecahkan buah kelapa tersebut adalah kerana
mereka mempercayai bahawa tempurung kelapa yang keras dan isi kelapa yang putih
dan manis itu merupakan simbolik kepada kemanisan hidup setelah melalui
kepahitan dan keperitan dalam kehidupan. Ia juga membawa maksud apabila sudah
bekerja keras dan berusaha bersungguh-sungguh, kelak akan memperoleh kesenangan
hidup. Mereka juga meminta kepada Tuhan mereka untuk memecahkan realiti pahit
kehidupan dan digantikan kepada kebahagiaan akan datang dan menggunakan kelapa
kerana isi kelapa yang putih itu untuk bertujuan menyucikan dan membersihkan
hati mereka.
Manakala
bagi aspek kesihatan, kaum India juga mempunyai ubat tradisional. Kaum India
menggunakan air buah kelapa untuk menyembuhkan penyakit demam campak dan
penyakit bintik-bintik merah ditubuh badan pesakit. Bagi mereka, air kelapa
sangat bagus untuk merawat demam campak. Selepas minum air kelapa pesakit itu
tidak lagi akan menghadapi penyakit demam campak seumur hidup. Selain itu, bagi
ibu yang hamil air kelapa merupakan minuman yang sihat kerana dapat meredakan morning
sickness dan dapat mencegah muntah-muntah yang berlarutan.
Akhir
sekali, pada zaman dahulu kebanyakan kaum India menggunakan daun kelapa untuk dijadikan
atap rumah kerana kos sara diri pada zaman itu sangat tinggi bagi mereka. Kaum India
kebanyakkannya tinggal di kawasan estet dan ladang yang penuh dengan pokok
kerana itu kaum India membina sebuah rumah dengan menggunakan bahan yang mudah
didapati iaitu bahan utama rumah mereka pada zaman itu ialah daun pokok kelapa.
Mereka juga membuat penyapu lidi menggunakan daun pokok kelapa pada zaman itu.
3.0 Pembaharuan
Kegunaan Kelapa
Pada era masa kini, pembaharuan
terhadap kelapa semakin meningkat dalam masyarakat. Masyarakat menggunakan
kelapa untuk membuat makanan tambahan, perhiasan, kesihatan dan sebagainya. Di Malaysia,
rata-ratanya menggunakkan kelapa untuk dijadikan minuman dan makanan tambahan
serta pencuci mulut. Contohnya sangkaya dan coconut shake, minuman ini
sangat terkenal di Malaysia dan menjadi pilihan masyarakat terutama pada musim
panas. Minuman ini terhasil daripada isi kelapa dan air kelapa yang dicampur
dengan perisa tambahan untuk menghasilkan minuman yang lazat dan dapat
mengurangkan dahaga.
Sangkaya merupakan aiskrim yang
diperbuat daripada isi kelapa yang dikisar halus dan ditambah dengan perisa
yang lain bagi menambahkan kelazatan terhadap sangkaya tersebut untuk memenuhi
selera pelanggan yang merasainya. Sangkaya digemari kerana cara penyediaanya
yang menarik dan rasa yang berjaya menarik selera pelanggan yang menikmatinya.
Bagi orang yang gemarkan kelapa, pasti akan tertarik dengan sangkaya ini kerana
sangkaya ini 90 peratus adalah kelapa. Di Malaysia, sangkaya boleh didapati di
Kuala Lumpur, Selangor, Pulau Pinang, Johor Bharu, Seremban dan Melaka. Seperti
di Melaka, sangkaya telah pun mengembangkan sayapnya terutamanya di pusat
membeli belah AEON di Bandaraya Melaka, Dataran Pahlawan dan Jonker Walk.
Seterusnya coconut shake
bermaksud kelapa goncang, nama ini diberi kerana air kelapa dan ini kelapa dikisar
bersama aiskrim valina di dalam satu pengisar untuk menyatukan rasa valina
dengan air kelapa. Coconut shake merupakan sejenis minuman dan adakalanya
dijadikan sebagai pencuci mulut. Coconut shake selalunya menjadi pilihan
orang ramai ketika di waktu tengah hari dan petang kerana boleh menghilangkan dahaga.
Coconut shake yang terkenal di Malaysia boleh didapati di Klebang. Selain
daripada itu, terdapat juga coconut shake Alai terletak di perkampungan Alai
dan coconut shake Batu Berendam yang terletak di Batu Berendam.
Akhir sekali, pembaharuan terhadap kelapa
ini semakin terkenal dalam kalangan masyarakat kini tidak mengira umur ataupun usia.
Pembaharuan seperti ini yang kita mahukan untuk generasi akan datang supaya mereka
tidak seperti ‘katak dibawah tempurung’ mengenai kelapa.
MZ Zainudin, Nurfarah Afiqah Nazli, Nur Hazimah
Hassan, Nur Baiduri Zulkepli, Umi Umairah Lokman, Siti Maisarah Shahrul Nuwii
No comments:
Post a Comment