1.0 Pengenalan
Pembangunan dapat ditakrifkan sebagai suatu kebaikan yang
membawa kepada kualiti kehidupan yang lebih baik kepada individu dan
masyarakat. Pembangunan juga sering kali dilihat sebagai satu fenomena ekonomi
namun ianya bukan sahaja terbatas kepada hal-hal ekonomi, tetapi juga meliputi
semua bidang kehidupan sosial dan masyarakat. Menurut Maimunah Ismail (1989),
pembangunan adalah satu proses perubahan yang berlaku secara berterusan dan
menyeluruh, merangkumi unsur-unsur seperti pembangunan ekonomi, sosial dan
kemanusiaan. Proses perbandaran yang semakin pesat di kawasan bandar telah
mewujudkan ketidakseimbangan corak pembangunan serta tekanan pembangunan
terhadap kampung-kampung terutama di kawasan bandar. Selaras dengan dasar
pembangunan negara, peningkatan kualiti hidup dan pembangunan yang mapan perlu
diberi perhatian yang sewajarnya dalam setiap pembangunan yang dilaksanakan.
Sehubungan dengan itu, bermula tahun 2009 sehingga tahun
2010, Kajian Pelan Induk Kampung Tradisional dan Petempatan Tersusun di dalam
kawasan Pihak Berkuasa Tempatan (PBT) telah dijalankan oleh Jabatan Kerajaan
Tempatan (JKT). Kajian Pelan Induk Kampung Tradisional dan Petempatan Tersusun
(KPIKTPT) di dalam kawasan PBT disediakan bagi mendapatkan maklumat asas
kampung serta profil kampung yang berada dalam kawasan pentadbiran PBT di
Semenanjung Malaysia. Bahkan, menurut Tok Sidang Abdullah, KPIKTPT juga
bertanggungjawab untuk mengenal pasti
klasifikasi kesejahteraan kampung yang akan menjadi panduan kepada agensi
pelaksana dalam merangka pembangunan terutama yang melibatkan kampung
tradisional dan petempatan tersusun.
Salah satu kampung yang tersenarai dalam pelan kajian ini
ialah Kampung Morten yang terletak di tengah Bandar Melaka. Kampung ini telah
diwartakan sebagai kampung tradisional Melayu kerana penduduk di situ
kesemuanya terdiri daripada komuniti Melayu sahaja. Komuniti Melayu Kampung
Morten merupakan sebuah komuniti kecil yang begitu aktif dengan kegiatan
sosioekonomi berkaitan sektor pelancongan. Komuniti Melayu ini merupakan sebuah
komuniti yang gigih dan terawal membuka minda untuk membangunkan sektor ini
setelah melihat prospek yang baik daripada sambutan dan kedatangan pelancong,
terutama dari luar negara yang datang melawat Melaka. Mereka bermula tanpa
sebarang bantuan, tunjuk ajar mahupun kursus, namun kesungguhan melalui
kesukaran untuk maju, kesediaan menghadapi risiko, tekun belajar daripada
pengalaman serta dorongan rakan, seterusnya pemilikan tanah warisan, telah
membuktikan pada hari ini bahawa merekalah pencetus dan pemangkin kepada
pembangunan sektor pelancongan di negeri Melaka. Agensi–agensi kerajaan turut
sama merencana pembangunan di Kampung Morten dalam sektor pelancongan khususnya
kerana diketahui umum bahawa industri ini mampu menyumbang kepada pertumbuhan
ekonomi dan juga dapat meningkatkan taraf sosioekonomi komuniti tempatan.
Secara tuntasnya, pelancongan boleh dianggap sebagai satu industri yang
berpotensi, memberikan peluang pekerjaan kepada penduduk tempatan, menyumbang
kepada pendapatan hasil cukai yang tinggi dan juga dapat mempelbagaikan ekonomi
penduduk tempatan.
1.1 Objektif Kajian
Antara objektif yang terdapat dalam kajian ini adalah mengetahui
latar belakang Kampung Morten, mengenal pasti isu-isu dan cabaran-cabaran yang
dihadapi oleh komuniti Kampung Morten dalam membangunkan Kampung Morten sebagai
destinasi pelancongan, menghuraikan kepentingan kegiatan sosioekonomi di
Kampung Morten serta mencadangkan langkah-langkah penambahbaikan kegiatan
sosioekonomi di Kampung Morten.
1.2 Kaedah Kajian
Antara kaedah yang digunakan dalam kajian ini adalah
melalui lawatan dengan melawat lokasi kajian untuk mendapatkan maklumat melalui
temu ramah, menemu ramah Tok Sidang Abdullah bin Tamby Husin dan penjaga Villa
Sentosa, melalui kajian ilmiah mengumpul bahan-bahan rujukan seperti
kajian-kajian terdahulu, tesis, jurnal dan lain- lain bahan cetakan dan melalui
medium elektronik dengan mengumpul bahan-bahan, video dan segala yang berkaitan
dengan kajian.
2.0 Sorotan Literatur
Kampung Morten merupakan satu-satunya perkampungan Melayu
yang terletak di tengah-tengah bandar raya Melaka dan di pinggir Sungai Melaka.
Kampung ini mempunyai sejarah yang tersendiri dan bertepatan dengan negeri
Melaka yang bersejarah. Menurut Tok Sidang Abdullah (Ketua Kampung Morten), perkampungan
ini wujud dari tahun 1920-an dan merupakan sebuah paya pada masa dahulu.
Kampung ini dikenali sebagai Kampung Baru pada mulanya kerana kebanyakan
penduduknya pada masa itu berpindah dari Kampung Jawa. Pengasasnya adalah Datuk
Othman Mat Nor dan Datuk Demang Haji Abdul Ghani. Nama kampung ini diubah
bersempena mengambil nama Joseph Frederik Morten yang pernah bertugas sebagai
Pesuruhjaya Tanah Inggeris suatu ketika dahulu di Melaka yang telah mencari
kawasan yang sesuai untuk penduduk tempatan yang terpaksa dipindahkan dari
Kampung Jawa oleh kerajaan jajahan British. Kampung Morten mempunyai gelaran
tersendiri iaitu “muzium hidup” disebabkan ramai penduduknya masih mengamalkan
cara hidup yang tidak banyak berubah selain daripada mempamerkan keunikan reka
bentuk rekaan rumah mereka terutamanya Villa Sentosa.
Kampung Morten ini dianggarkan mempunyai lebih kurang 600
penduduk dengan keluasan 5.02 hektar. Selain itu, Kampung Morten merupakan
sebuah kampung yang masih mengekalkan identiti tersendiri yang tidak
terpengaruh dengan peredaran masa. Kampung ini masih mengekalkan seni reka
bentuk rumahnya, landskap dan cara menghias rumah. Rumah tradisional Melaka
dibina dengan reka bentuk warisan masyarakat Melayu berciri bumbung atap yang
panjang dan tangga batu bersalut jubin. Tangga batu antara ciri utama di
samping ukiran kayu di bahagian serambi yang unik. Halaman rumah pula dihiasi
dengan pelbagai jenis pokok bunga. Disebabkan keunikan identiti Kampung Morten
ini ramai pengunjung dari dalam negara mahupun luar negara melawati kampung
ini.
Perjanjian J.F Morten menyatakan tanah Kampung Morten
hanya boleh dijual kepada orang Melayu dan sehingga ke hari ini kampung ini
didiami oleh seratus peratus orang Melayu yang masih mengekalkan ciri-ciri
tradisional Melayu.
Rajah 1: Carta organisasi pentadbiran Kampung Morten
Negeri Melaka telah menyasarkan kedatangan pelancongan sebanyak
20 juta pelancong pada tahun 2020. Hal ini berdasarkan perkembangan pertambahan
bilangan pelancong sebanyak 10 peratus daripada yang disasarkan pada setiap
tahun. Pada tahun 2010 kerajaan negeri menyasarkan 10 juta pelancong, tetapi
meningkat kepada 10.3 juta orang, diikuti tahun 2011 dengan 12.2 juta pelancong
berbanding sasaran 12 juta.
Rajah 2: Statistik kedatangan pelancong ke Melaka
Menurut Tok Sidang
Abdullah, ketua Kampung Morten, hampir 60% daripada
pelancong-pelancong yang melancong di Melaka akan datang melawat dan
mengunjungi Kampung Morten ini. Hal ini kerana kedudukan dan lokasi kampung ini
yang terletak di tengah-tengah Bandar
Melaka di samping keunikan dan tarikan yang ada di kampung itu sendiri.
Oleh itu, secara kasarnya lebih daripada separuh
pelancong yang datang ke Melaka akan singgah di Kampung Morten.
Rajah 3: Anggaran jumlah pelancong
yang datang ke Kampung Morten sepanjang tiga tahun kebelakangan ini
Kekuatan kampung ini dalam menarik pelancong
mengunjunginya adalah melalui keunikan budaya tradisionalnya. Peningkatan
bilangan pelancong yang mengunjungi kampung ini adalah disebabkan oleh
keinginan untuk mendekati corak hidup dan kebudayaan masyarakat setempat.
3.0 Dapatan Kajian
Kampung Morten yang terletak di tengah Bandaraya Melaka
merupakan salah sebuah kampung yang terkenal sebagai destinasi pelancongan
menarik kerana keunikan budaya tradisionalnya. Kampung ini dianggap sebagai
muzium hidup memandangkan ramai penduduknya masih mengamalkan cara hidup yang
tidak banyak berubah selain daripada mempamerkan keunikan rekaan reka bentuk
rumah mereka. Ramai pelancong yang melawat Kampung Morten menganggap kampung
tradisional Melayu ini sebagai “muzium hidup”. Ini menjadikan Kampung Morten
begitu istimewa dan berupaya menarik pelancong dalam dan luar negara.
Pengunjung akan berpeluang melihat semua deretan rumah tradisional yang
tersusun dari segi bentuk bumbung, tangga dan hiasan dalaman. Ia seolah-olah
membawa pengunjung kembali kepada zaman kerajaan Melayu Melaka. Justeru,
Kampung Morten mendapat perhatian penuh kerajaan Melaka dan diwartakan di bawah
Enakmen Pemuliharaan dan Pemugaran Warisan Budaya pada 1988 sebagai kawasan
perkampungan tradisional Melayu dan pusat tarikan pelancong.
Hasil pemerhatian semasa lawatan ke Kampung Morten, didapati
penglibatan komuniti Kampung Morten dalam industri pelancongan merupakan
pelengkap ke arah ketulenan yang dicari oleh para pelancong. Kebanyakan
pelancong juga mahu mencari budaya pelancongan yang semula jadi. Jadi, mereka
perlu menghormati penduduk tempatan, sedar dan rasa hormat terhadap budaya
tempatan, nilai-nilai sosial dan persekitaran semula jadi. Dengan ini,
pelancong akan lebih menghargai alam sekitar dan penduduk tempatan. Mereka juga
ingin melihat seolah-olah tidak ada sumber yang diperbaharui kecuali wujudnya
pembangunan yang dirancang, terurus dan dikawal dengan baik. Salah satu perkara
yang bersifat motivasi dalam pembangunan industri pelancongan hari ini ialah
isu pengabaian komuniti tempatan dalam ekonomi pelancongan, iaitu penglibatan
peringkat akar umbi atau penduduk tempatan di kawasan destinasi pelancong.
Pelancong datang dan pergi tetapi penduduk tempatan tetap
tinggal di persekitaran yang perlu disesuaikan untuk meneruskan hidup.
Pelancong hanya melawat dan melancong ke sesebuah tempat untuk sementara waktu.
Berlainan dengan penduduk tempatan, “kawasan destinasi pelancong” merupakan
tempat yang dipanggil rumah di mana mereka hidup, bekerja, bermain, berehat dan
berkeluarga. Oleh yang demikian, penduduk tempatan perlu terlibat sama dan
menjadi sebahagian daripada pengalaman pelancong. Mereka perlu rasa berupaya
untuk memberikan khidmat kepada pelancong, bekerjasama ke arah pembangunan
pelancongan dan menunjukkan cara hidup mereka yang sebenar. Dari segi ekonomi,
keuntungan ini disalurkan kepada penduduk tempatan dengan tujuan untuk
menaikkan kualiti hidup mereka. Namun dalam usaha membangunkan sesebuah tempat
sebagai destinasi pelancongan, setiap komuniti perlu berusaha menjadi eksklusif
dan unik dalam pelbagai perkara
Berbekalkan kepercayaan bahawa sesuatu perubahan boleh
dilakukan, dengan input teknologi canggih dan kemajuan terkini yang digabung
dengan alam semulajadi, dan juga daya usaha komuniti tempatan, ia akan menjadi
pengorak langkah ke arah perubahan yang positif dan lebih moden bagi
negara-negara sedang membangun dan kurang maju. Sebagai kesannya, komoditi
pelancongan yang dihasilkan akan menggambarkan keunikan masyarakat yang
terlibat.
Menurut Tok Sidang Dollah, komuniti Melayu di Kampung
Morten adalah berbeza dengan komuniti yang terdapat di destinasi pelancongan
lain di Malaysia. Para pelancong yang datang akan dapat merasai persekitaran
dan pengalaman yang cukup menarik kerana mereka dapat tinggal di homestay yang terdapat di kawasan yang
sama dengan penduduk kampung. Oleh itu, hubungan di antara pelancong dan
penduduk kampung menjadi lebih rapat dan mesra. Tambahan pula, menurut Tok
Sidang Dollah, 100% daripada pengusaha homestay
adalah orang tempatan dan mereka dibantu oleh kaum keluarga atau penduduk tempatan.
Penduduk tempatan sudah menerima industri pelancongan sebagai industri penting
dalam hidup mereka. Kebanyakan mereka sangat peramah dan sentiasa
mengalu-alukan kedatangan pelancong dengan mesra. Berbekalkan pengalaman ini,
mereka dapat menarik dan tidak kekok bersama pelancong. Jadi, tidak hairanlah
apabila ramai penduduk Kampung Morten dapat berbahasa Inggeris dengan baik
kerana pergaulan rapat dengan para pelancong asing, walaupun mereka tidak
berpendidikan tinggi.
Aktiviti pelancongan di kampung tersebut boleh dikira
sebagai salah satu faktor yang mendidik masyarakat tempatan mempelajari bahasa
Inggeris, cara berkomunikasi dan memahami budaya pelancong. Ini kerana mereka
mempunyai hubungan dan pendedahan aktiviti secara langsung dengan pelancong. Proses
sosiolisasi bersama dengan pelancong juga telah menyebabkan penduduk tempatan
menyerapkan budaya pelancong ke dalam budaya tempatan dan juga sebaliknya.
Hasil temu ramah dengan Tok Sidang Dollah dan beberapa
penduduk kampung, secara tuntasnya dapat disimpulkan bahawa majoriti penduduk
tempatan berusaha kuat untuk memperbaiki taraf hidup mereka. Hal ini kerana
saiz penempatan yang kecil dan keluasan tanah yangg sangat terhad menyebabkan
tiada pembangunan yang berasaskan produktiviti penduduk. Justeru, bagi penduduk
yang ingin menceburi bidang keusahawanan berasaskan pelancongan, mereka
terpaksa bersaing sesama sendiri. Walau bagaimanapun, tanpa pendidikan yang
tinggi, perancangan dan bimbingan yang betul, adalah mustahil bagi mereka untuk
merealisasikan impian itu. Sekiranya mereka diberi bimbingan dan tunjuk ajar,
mereka sebenarnya mampu untuk lebih aktif dalam membangunkan industri ini.
Namun apa yang dapat diperhatikan, kesungguhan penduduk tempatan terlibat sama
dalam pembangunan ini hanyalah pada peringkat permulaan projek, tetapi selepas
itu mereka tidak berupaya bersaing lagi dan ini boleh dianggap menggangu
pertumbuhan sektor pelancongan itu sendiri seterusnya akan menghadkan peluang
mereka untuk memperbaiki taraf sosioekonomi serta menceburi bidang keusahawanan
di kampung ini.
Urbanisasi dan modenisasi yang kian pesat di Malaysia amnya dan Melaka
khususnya pada masa kini menyebabkan budaya tradisi Melayu yang diturunkan
sejak turun-temurun semakin pudar dalam minda masyarakat. Selain itu, ramai
warga desa yang telah berhijrah ke bandar-bandar besar untuk mencari nafkah.
Penghijrahan ini menyebabkan mereka semakin lupa akan tradisi mereka.
Walaupun kampung tradisi seperti Kampung Morten ini telah ditubuhkan,
ramai masyarakat yang masih tidak mengetahui tentang kewujudan kampung ini dan
walaupun kampung ini terkenal dan masyhur di peringkat antarabangsa, masih ada
juga penduduk tempatan yang tidak tahu akan perkara-perkara atau
aktiviti-aktiviti yang terdapat di kampung ini. Apabila tiba musim perayaan
atau persekolahan, mereka lebih cenderung untuk melancong ke luar negara atau
kawasan pelancongan yang melibatkan belanja yang tinggi daripada berkunjung ke
kampung-kampung tradisional Melayu seperti Kampung Morten ini.
Seterusnya, penggunaan teknologi maklumat dan teknologi jalur tanpa
wayar menyebabkan remaja masa kini meluangkan kebanyakan masa lapang mereka
melayari internet dan bermain permainan komputer sahaja. Mereka bagaikan lupa
akan pepatah, “masa itu emas”. Oleh itu, para remaja sepatutnya menghabiskan
masa mereka dengan mempelajari budaya tradisi Melayu atau terlibat dengan program
berkaitan dengan tradisi Melayu.
Menurut Tok Sidang Dollah, kebanyakan penduduk kampung
bekerja secara sara diri. Oleh itu, wang yang ada hanya cukup untuk kegunaan
hidup seharian dan tidak mempunyai modal yang lebih untuk memajukan kampung
ini. Satu perkara yang amat membimbangkan adalah apabila ada segelintir
daripada pihak swasta yang berniat untuk campur tangan dan akan mengakibatkan
kampung ini dibangunkan mengikut kehendak mereka atau dalam erti kata lain,
bangunan baru akan didirikan dan rumah tradisional Melayu ini akan dirobohkan.
Jika hal ini terjadi, maka lenyaplah satu per satu aset masyarakat Melayu yang berharga,
iaitu kekayaan kesenian Melayu tradisional. Selain itu, tanpa modal yang
mencukupi, kampung ini menghadapi kesulitan dalam memberikan penempatan yang
selesa bagi kegunaan pelancong. Hal ini boleh mendatangkan impak negatif yang
mana menyebabkan peratusan kunjungan pelancong pada masa hadapan dikhuatiri
akan menurun.
Kekurangan promosi merupakan salah satu masalah yang
dihadapi oleh Kampung Morten ini. Pelancong-pelancong tidak didedahkan tentang
kewujudan kampung ini di kawasan destinasi pelancongan mereka. Hal ini
sepatutnya tidak berlaku kerana kita sebagai rakyat Malaysia sepatutnya
berbangga dengan seni warisan peninggalan nenek moyang kita yang unik dan
seharusnya berusaha untuk menonjolkan keunikan dan kekayaan kesenian warisan
tradisional Melayu ini. Contohnya, agensi pelancongan yang bertanggungjawab
dalam hal pengiklanan boleh memaparkan iklan tentang aktiviti yang disediakan
oleh penduduk kampung. Iklan ini boleh dipaparkan di stesen televisyen utama
atau di sepanjang jalan utama dalam sesuatu kawasan itu.
Memang tidak dinafikan bahawa pandangan masyarakat
terhadap industri desa amat dingin kerana pendapatan yang kurang menggalakkan.
Industri ini juga dianggap tidak menjamin masa depan yang cerah kepada golongan
yang terlibat. Salah satu contoh cabaran daripada segi sikap penduduk ialah
mengubah pemikiran masyarakat kampung tentang pemberian subsidi bagi tujuan
memajukan kampung. Mereka berpendapat jika sesuatu pembangunan hendak
dilaksanakan di kampung, tentulah pembangunan itu akan dirancang oleh kerajaan
bermula dari peringkat perancangannya
hingga pelaksanaannya. Pembangunan yang digambarkan bersifat top down. Sebaliknya, pembangunan sesuatu
kampung yang disarankan oleh pihak kerajaan adalah bersifat bottom up, iaitu pembangunan yang
berasaskan cetusan idea masyarakat
kampung itu sendiri. Dalam erti kata lain, penduduk kampung bertanggungjawab
sepenuhnya dalam melaksanakannya sehingga berjaya.
Kampung Morten merupakan salah satu kampung tradisional
Melayu yang masih mengekalkan ciri-ciri Warisan Melayu tradisional. Kampung ini
amat kaya dengan peninggalan atau warisan
yang tidak ternilai harganya. Kesedaran mengenai kepentingan memelihara
dan memulihara warisan Melayu di Kampung Morten adalah merupakan satu
tanggungjawab yang harus dipikul oleh setiap individu dalam masyarakat
terutamanya masyarakat disekelilingnya dan remaja masa kini. Ini adalah penting
supaya warisan turun-temurun ini tidak ditelan oleh masa kini.
Pengiktirafan Kampung Morten sebagai kampung tradisional
Melayu atau kampung warisan Melayu
memberikan peluang pekerjaan kepada penduduk kampung. Contohnya, penduduk
kampung terlibat dalam aktiviti pelancongan kampung seperti program Homestay yang memerlukan penduduk
kampung sendiri mengendalikan pengurusan program tersebut. Tambahan pula,
penduduk kampung turut menyediakan perkhidmatan catering untuk setiap kali
rombongan-rombongan pelajar mengunjungi ke Kampung Morten.
Selain itu, menurut Tok Sidang Dollah, penduduk-penduduk
kampung turut diberikan kursus (inap desa) homestay
oleh pihak kerajaan Negeri Melaka untuk mengendalikan perusahaan program homestay mereka. Oleh itu, penduduk
Kampung Morten telah menerima pelbagai pengetahuan untuk memajukan perusahaan
dan kampung mereka. Malahan, menurut Tok Sidang Abdullah mereka telah menerima
dana sokongan daripada kerajaan Negeri Melaka sebanyak RM30,000 setahun untuk
membantu menaik taraf infrastruktur kampung.
Seterusnya, Kampung Morten juga mampu menjana sektor
pelancongan negara. Kampung Morten mempunyai potensi yang tinggi dalam
memajukan industri pelancongan negara di mana kampungnya masih mengekalkan
ciri-ciri asal sebuah perkampungan Melayu tradisional. Ciri-ciri ini boleh
menarik minat ramai pelancong tempatan dan pelancong asing untuk mengunjungi
dan menghayati keunikan seni bina dan sejarah serta warisan budaya Melayu yang
terdapat dalam kampung ini. Kebudayaan dan kesenian dibangunkan di kampung ini
menawarkan produk dan perkhidmatan yang luas untuk menyokong pertumbuhan
industri pelancongan negara. Industri yang berkaitan dengan kebudayaan,
kesenian dan warisan terutamanya kraftangan telah didirikan di kampung ini.
Industri kraftangan kampung ini diharapkan dapat diperkembangkan lagi ke
peringkat global untuk meningkatkan pendapatan negara daripada industri
kraftangan. Ini secara tidak langsung dapat memmperkenalkan tradisi masyarakat
Melayu kepada masyarakat dunia.
Tambahan pula, selain meningkatkan ekonomi negara melalui
industri kraftangan, penglibatan Kampung Morten dalam pelbagai pertandingan
peringkat kebangsaan membolehkan masyarakat tempatan dan masyarakat luar
mengetahui betapa aktif dan tinggi keyakinan penduduk masyarakat kampung
warisan Melayu dalam persaingan untuk mendapatkan kedudukan terbaik. Ini boleh
dijadikan contoh kerana penduduk Kampung Morten berani menyahut cabaran. Dengan
ini, nama baik negara kita dapat ditingkatkan di mata dunia dan dapat
mengharumkan nama negara.
Terdapat beberapa cadangan untuk penambah baikan seperti
aspek promosi. Agensi pelancongan seharusnya meletakkan risalah dan papan iklan
di kaunter pertanyaan bagi meningkatkan kesedaran masyarakat tentang kewujudan
kampung ini. Selain itu, meletakkan Kampung Morten sebagai salah satu destinasi
dalam pelan pelancongan untuk meningkatkan bilangan pelancong ke kampung ini
turut membantu menaikkan lagi industri pelancongan di Malaysia khususnya.
Bahkan, kampung ini seharusnya dijadikan cadangan kepada pelancong untuk
dilawati di negeri Melaka oleh pemandu pelancong sebagai destinasi pelancongan
yang sesuai untuk merehatkan minda dan bagi mengenali seni kebudayaan
tradisional Melayu dengan lebih dalam lagi.
Seterusnya, promosi perlu dimulakan dengan menggalakkan
para pelajar mengunjungi kampung yang bercorak tradisional seperti Kampung
Morten ini bersama keluarga pada musim cuti persekolahan. Pihak sekolah juga
seharusnya memainkan peranan penting dalam memupuk nilai-nilai murni dan
patriotisme dalam kalangan pelajar tentang kepentingan memelihara khazanah
warisan negara dengan menjadikan kampung ini sebagai salah satu destinasi
lawatan sambil belajar yang dianjurkan oleh pihak sekolah. Lawatan para pelajar
ke kampung ini dapat memberi banyak manfaat berkaitan kepentingan kampung-kampung
seperti Kampung Morten ini dan mereka turut diberi peluang mengunjungi kampung
tersebut secara percuma.
Pemuda-pemudi kampung juga digalakkan terlibat dalam
industri yang berteraskan tradisional Melayu seperti kraftangan, pertanian
kesenian, silat dan dalam konteks kampung Morten sendiri, beca. Hal ini dapat
mengurangkan kos mengupah orang luar bagi menjalankan aktiviti-aktiviti di
kampung ini. Ini secara langsung membolehkan warisan Melayu tradisional dapat
diturunkan kepada generasi akan datang dan kelangsungannya dapat dipelihara.
Pemuda-pemudi kampung juga dapat memperoleh pendapatan
tambahan melalui kegiatan ekonomi desa melalui penjualan cenderamata,
kraftangan dan sebagainya. Tambahan pula, pemuda-pemudi kampung digalakkan
mempelajari bahasa asing seperti bahasa Jepun, Korea, Cina, Jerman, Perancis
dan lain-lain lagi memandangkan kampung ini sering dilawati oleh
pelancong-pelancong dari seluruh dunia. Tidak dilupakan mereka juga perlu fasih
berbahasa Melayu sebagai identiti masyarakat Melayu dan Bahasa Inggeris yang
merupakan bahasa perantaraan dunia. Justeru,
boleh menjimatkan kos kerana khidmat jurubahasa asing tidak diperlukan
untuk memberi penerangan tentang sejarah kampung ini dan menjawab
pertanyaan yang dikemukakan oleh
pelancong sama ada tempatan mahupun luar negara.
Konsep Program Inap Desa ini merangkumi pelbagai aspek
seni budaya dan alam semulajadi bagi tujuan menarik lebih ramai pelancong asing
mahupun dalam negara. Program ini menawarkan kepada pelancong suatu gaya
penginapan yang berlainan dan istimewa dengan penekanan terhadap layanan mesra
tuan rumah di samping menikmati keindahan desa yang kaya dengan khazanah alam
semula jadi serta aktiviti kebudayaan tradisional setempat.
Dalam konsep ini, pelancong bukan sahaja datang untuk
menginap, malah juga terlibat dengan pelbagai aktiviti harian bersama komuniti
tempatan seperti bercucuk tanam dan mengutip hasil tanaman. Konsep ini telah banyak membantu Kampung
Morten dalam mencari dana untuk membangunkan kampung dan juga mempromosikan
kampung ini. Antara faktor kejayaan program ini di Kampung Morten ialah
kerjasama penduduk kampung. Contohnya, menurut Tok Sidang Dollah, para penduduk
kampung telah bergotong-royong membaiki rumah tradisional Melayu di kampung
mereka untuk penginapan para pelancong. Selain itu, lokasi kampung ini yang
strategik di dalam kawasan pelancongan negeri Melaka menjadikan kampung ini
sebagai salah satu destinasi pelancongan yang menarik.
4.0 Kesimpulan
Kampung Morten yang merupakan sebuah kampung yang kaya
dengan adat dan tradisi Melayu seharusnya dipelihara kerana ianya merupakan
khazanah yang sangat bernilai untuk tatapan generasi akan datang. Keunikannya
telah menyebabkan kampung ini menjadi tarikan kedatangan pelancong ke Melaka.
Industri pelancongan banyak menyumbang kepada kemajuan
sosioekonomi penduduk setempat terutamanya yang terlibat secara langsung dengan
keusahawanan pelancongan. Manakala daripada segi sosiobudaya, kebanyakan
penduduk sudah berfikiran terbuka terhadap adat dan budaya hidup tradisional
mereka selama ini malah mengalu-alukan industri pelancongan. Pembangunan yang
menganjurkan fasa transformasi dari segi dimensi sosiobudaya sebenarnya sudah
bersedia untuk menganjurkan satu persepsi baru dalam kalangan penduduk
tempatan. Transformasi ini berhubung kait dengan hubungan yang rapat dengan
pelancong dan pendedahan kepada persekitaran pelancongan yang telah berlaku
sejak beberapa tahun dahulu. Keadaan ini menunjukkan mereka sentiasa menyambut
baik sektor pelancongan. Rata-rata mereka tidak menganggap bahawa industri
pelancongan membawa kemusnahan kepada budaya setempat tetapi mereka hanya perlu
menyesuaikan diri dengan nilai-nilai yang baru dan pada masa yang sama
memelihara budaya dan adat Melayu.
Hasil kajian menunjukkan majoriti penduduk tempatan
berusaha kuat untuk memperbaiki taraf hidup mereka. Walau bagaimanapun, tanpa
pendidikan yang tinggi, perancangan dan bimbingan yang betul, adalah mustahil
bagi mereka untuk merealisasikan impian itu. Sekiranya mereka diberi bimbingan
dan tunjuk ajar, mereka sebenarnya mampu untuk lebih aktif dalam membangunkan
industri ini. Namun apa yang dapat diperhatikan, kesungguhan penduduk tempatan
terlibat sama dalam pembangunan ini hanyalah pada peringkat permulaan projek,
tetapi selepas itu mereka tidak berupaya bersaing lagi, dan ini boleh dianggap
menggangu pertumbuhan sektor pelancongan itu sendiri seterusnya akan menghadkan
peluang mereka untuk memperbaiki taraf sosioekonomi serta menceburi bidang
keusahawanan di kampung ini.
Bagaimanapun, atas dasar kemahuan untuk berubah, di kala
peluang yang terbuka luas, meskipun dengan kemampuan yang terbatas, tanpa
sebarang pengalaman, tunjuk ajar mahupun bantuan, terdapat juga segelintir
daripada mereka pada hari ini yang boleh dibanggakan sebagai usahawan tempatan
yang berjaya. Namun begitu, faktor
persaingan dengan para usahawan luar yang mempunyai pelbagai kelebihan, dasar
dan peraturan yang tidak memihak kepada mereka, dan juga kealpaan pihak-pihak
tertentu yang sepatutnya mengambil tanggungjawab menjaga kepentingan usahawan
tempatan, ia memungkinkan masa depan dunia keusahawanan di kalangan komuniti
Melayu tempatan menjadi kabur serta tidak menentu, seterusnya akan
mengembalikan mereka ke alam kerjaya lama (sebagai nelayan) yang telah cuba
ditinggalkan ataupun sekadar menjadi kuli di sektor baru.
Justeru, komuniti ini perlu diberi penerangan tentang
perancangan pembangunan dan kesan positif serta kesan negatif daripada
pembangunan tersebut seawal mungkin supaya mereka lebih bersedia untuk
menghadapinya pada masa akan datang. Integrasi di antara kepentingan komuniti
tempatan dan perancangan pembangunan sangat penting untuk memastikan
pertumbuhan positif di kedua-dua belah pihak. Perkongsian keuntungan hasil
daripada pembangunan juga perlu diwujudkan tanpa mengorbankan nilai tradisional
mereka. Apa yang pasti, kaedah ini adalah penting untuk dimasukkan bersama
dalam rancangan pembangunan sejak awal-awal lagi.
Rujukan
http://www.melaka.gov.my/index.php/bm/pelancongan.html
http://www.melaka.gov.my/index.php/bm/japerun-a-jkkk.html
http://ejkt.kpkt.gov.my/kgtrad/ekonomi.php
http://diarikikbm.blogspot.com/2011/12/melaka-jadi-peneraju-industri-homestay.html
http://journalarticle.ukm.my/2965/1/1.pdf
http://elib.uum.edu.my/kip/Record/u274946
http://www.hmetro.com.my/articles/Pengalamanwaktumalamlebihistimewa/Article
MZ Zainudin, Muhammad Hilmi Salleh,
Jayadhasan a/l Jayaratnam
