Zainudin MZ, Clement Lo Chee Neng, Pong Zong
Yang, Mohd Faris Azizan, Mohd Wazira Zafran Razak, Mohamad Faris Imadi Che
Hashim
1.0 Pengenalan
Malaysia sememangnya terkenal
dengan keharmonian penduduk berbilang kaum yang hidup aman dan damai. Kaum yang
terdapat di Malaysia ialah Melayu, Cina, India dan 27 etnik lagi di kawasan
Sabah serta Sarawak. Dengan penduduk yang
pelbagai budaya ini, perpaduan etnik atau sebaliknya sentiasa menjadi agenda
dalam pengurusan masyarakat dan pemerintahan negara ini. Oleh kerana wujudnya
kepelbagaian budaya, agama dan bahasa dalam kalangan rakyat di negara ini, maka
timbulah pelbagai masalah yang melibatkan hubungan etnik. Boleh dikatakan
bahawa perkauman akan sentiasa menjadi batas pemisah antara rakyat pelbagai
kaum. Keadaan ini seterusnya boleh melahirkan ketegangan dan konflik antara
kaum dan seterusnya boleh menyebabkan berlakunya pertumpahan darah.
Berdasarkan kepada
peristiwa 13 Mei, beberapa perkara penting yang perlu dipandang serius dalam
membina nagara bangsa yang bersatu padu. Dalam hal ini, ternyata faktor
hubungan etnik yang harmonis menjadi anak kunci bagi keseimbangan antara
kekukuhan ekonomi dan kestabilan politik. Hubungan etnik yang mantap sangat
perlu dalam kalangan rakyat sesebuah negara yang mempunyai kepelbagaian dari
segi agama, bahasa, budaya dan etnik. Rakyat Malaysia yang terdiri daripada
pelbagai kaum dan agama perlu menganggap diri mereka sebagai bangsa Malaysia
yang berfikir dan bertindak ke arah mencapai satu matlamat. Sejajar dengan ini,
perpaduan yang sedia terjalin antara kaum di negara ini perlu diperkukuhkan
lagi bagi mewujudkan suasana negara yang lebih aman, maju, selamat dan makmur.
Perpaduan dan integrasi merupakan dua konsep
yang berkait rapat dan digunakan bersilih-ganti. Namun demikian, perpaduan dan
integrasi merujuk kepada dua proses yang berbeza. Perpaduan ialah satu keadaan
dimana rakyat dari pelbagai kumpulan etnik, agama dan wilayah, hidup dengan
aman sebagai satu bangsa yang bersatu dengan memberi komitmen yang penuh kepada
identiti kebangsaan berlandaskan kepada Perlembagaan Persekutuan dan Rukun
Negara. Manakala integrasi nasional merupakan satu proses dinamik yang merapatkan
masyarakat negeri-negeri dalam masyarakat bagi membentuk satu bangsa Malaysia
yang mempunyai identitinya yang tersendiri berteraskan Perlembagaan Persekutuan
dan Rukun Negara.
Justeru itu,
Institusi Penganjian Tinggi (IPT) merupakan satu cara atau tempat yang amat
strategik dalam memupuk perpaduan dalam kalangan pelajar pada peringkat akar
umbi. Hal ini kerana, kebanyakan pelajar yang ada di Malaysia sama ada
Universiti Awam (UA) atau Universiti Swasta (US) terdiri daripada pelbagai
bangsa, agama serta warna kulit yang berbeza. Jadi, perpaduan kaum di kampus
wajar diberi perhatian. Berdasarkan laporan Jabatan Perpaduan Negara (2003),
polarisasi kaum terutama dalam kalangan generasi muda semakin serius. Bahkan
interaksi kaum dalam kalangan golongan mahasiswa kini berada pada tahap minimum
walaupun seolah-olah wujud perpaduan dalam kalangan mereka dari segi luarannya.
Lantaran itu, pihak universiti dengan kerjasama mahasiswa wajar memainkan
peranan penting dalam memupuk semangat perpaduan dalam kalangan warga kampus.
Dasar pendidikan dan program tertentu perlu dirangka untuk menyemai
elemen-elemen positif yang berkaitan dengan keharmonian dan perpaduan pada
peringkat IPT ini.
1.1 Objektif Kajian
Terdapat empat
objektif kajian ini iaitu:
1. Mengetahui peranan
IPT dalam memupuk perpaduan dalam kalangan pelajar.
2. Mengetahui
faktor-faktor yang mengukuhkan perpaduan di IPT.
3. Mencadangkan
langkah-langkah untuk mengukuhkan perpaduan kaum di peringkat IPT.
4. Mengenal
pasti tahap keselesaan dalam menjalin hubungan antara kaum di kampus.
2.0 Sorotan Kajian
Hubungan etnik dan perpaduan
merupakan isu yang penting dalam pembinaan negara yang berbilang etnik. Di
Malaysia, selain daripada tiga etnik yang utama iaitu Melayu, Cina dan India,
terdapat juga etnik seperti Kadazandusun, Bajau, Iban, Bidayuh dan sebagainya.
Kepelbagaian ini memerlukan perpaduan antara etnik supaya semua etnik ini dapat
hidup bersama dan berusaha memajukan negara tanpa perasaan syak wasangka dan
tidak selamat.
Berdekad lalu, banyak usaha
yang telah dilakukan untuk merapatkan hubungan etnik seperti memperkenalkan
kursus-kursus yang memberi fokus kepada pembelajaran dan pemahaman budaya yang
berlainan di peringkat IPT untuk menimbulkan perasaan menghargai dan kefahaman
dalam kalangan pelajar IPT kepada budaya yang berbeza di sekeliling mereka. Usaha
ini dilakukan dengan pengenalan kursus Tamadun Islam dan Tamadun Asia (TITAS) di
peringkat nasional. Kursus Hubungan Etnik yang diperkenalkan sejak tahun 2006
di pusat pengajian tinggi juga merupakan satu usaha untuk menangani masalah
hubungan etnik yang sering menjadi isu dalam pembangunan negara. Hal ini bukan
sahaja memberikan pendedahan kepada konsep-konsep hubungan etnik, malah pelajar
diberikan peluang untuk melakukan aktiviti bersama untuk membolehkan kefahaman
yang lebih mendalam bagaimana masyarakat pelbagai etnik dapat bekerjasama dan
berinteraksi.
Kajian-kajian yang merangkumi
pelbagai dimensi persoalan hubungan etnik dan perpaduan kaum dilakukan
kebanyakannya oleh pensyarah dan juga pelajar sarjana dan doktor falsafah.
Terdapat juga penyelidik dari universiti-universiti lain yang menjalankan
penyelidikan dalam tema yang sama termasuk universiti-universiti baru. Secara
umum, kajian-kajian dalam bidang ini boleh dianalisis menurut dua kategori
iaitu hubungan antara etnik yang merupakan satu faktor yang penting dalam
pembangunan sosial serta pembinaan negara dan kajian yang bersifat dalaman
sesuatu etnik, contohnya kajian tentang ritual, budaya atau kelakuan etnik itu
secara khusus tetapi isinya mempunyai pengajaran untuk pembangunan sosial.
Kajian-kajian mengenai
hubungan etnik dan integrasi nasional menunjukkan kepelbagaian tema yang
menarik dan penting. Antaranya termasuklah perpaduan dalam kalangan pelajar,
toleransi agama, pendidikan, bahasa, kebudayaan dan cara hidup, sosioekonomi
serta peranan media dalam menjaga dan memupuk hubungan etnik.
Program Latihan Khidmat
Negara (PLKN) juga merupakan usaha kerajaan untuk menerapkan perpaduan dan
patriotik dalam kalangan remaja. Mereka yang menjalani program ini akan
terlibat dengan pelbagai aktiviti yang melibatkan fizikal, mental, pembinaan
karektor, kemasyarakatan dan kenegaraan. Walapun pada masa permulaan program
ini diperkenalkan, ia mendapat reaksi dan kritikan daripada orang ramai
mengenai segi pengurusannya, tetapi kini ia diakui oleh pelbagai pihak akan
keberkesanannya dalam membentuk sikap positif dalam kalangan remaja pelbagai
kaum terhadap diri, keluarga, masyarakat dan juga negara. Mereka yang menjalani
program ini juga berpeluang mengeratkan hubungan mereka dengan peserta dari kaum
lain akibat penglibatan semua peserta dalam akitiviti kerjasama dan
berkumpulan. Penemuan seperti ini terdapat dalam kajian Zaliha Hussin (2005)
bertajuk “Kajian Tinjauan Mengenai Kaedah Pengurusan dan Pengendalian Program
Khidmat Negara”.
Kajian tentang tahap hubungan
etnik dan perpaduan dalam kalangan pelajar diteruskan lagi di peringkat
pengajian tinggi. Kajian Nga Lay Hui @ Janice Nga (2005) bertajuk “Integrasi
Antara Kaum dalam Kalangan Penuntut-penuntut di Institusi Pengajian Tinggi”
mengkaji corak pergaulan dan integrasi dalam kalangan pelajar supaya fahaman
etnosentrik dan kelemahan yang dikesan dapat diminimumkan manakala perpaduan
sebenar dapat dipergiat dan diteruskan. Kajian ini meneliti bagaimana perbezaan
ras dan kekurangan akibatnya dapat dikurangkan bagi mengelakkan isu perkauman
yang mungkin akan mengancam kestabilan sosial, ekonomi dan politik untuk
mendorong pembinaan bangsa Malaysia. Hal ini demikian kerana golongan pelajar
ini merupakan bakal pemimpin negara dan akan melangkah masuk golongan kelas
menengah pada masa hadapan. Sekiranya tahap hubungan etnik dan perpaduan
memuaskan di peringkat ini, maka akan wujud satu masyarakat Malaysia yang
harmoni dan berperibadi tinggi pada masa hadapan, begitu juga sebaliknya.
Kajian yang dilakukan oleh
Fatimah Daud (2002) bertajuk “Polarasi Kaum dalam Kalangan Pelajar-pelajar
Universiti” pula memberi tumpuan kepada hubungan etnik dan polarisasi kaum
dalam kalangan pelajar-pelajar di universiti. Kajian ini dilakukan untuk
melihat sejauh mana golongan pelajar ini bergaul dan berinteraksi dalam sebuah
komuniti kampus dan adakah hal ini mempengaruhi cara pergaulan dan interaksi
mereka dengan struktur masyarakat luar yang lebih kompleks. Kajian ini
mendapati program yang melibatkan aktiviti bersama, pertukaran program budaya,
meningkatkan tahap kefasihan bahasa, dan pemahaman antara agama dapat
meningkatkan persefahaman dan perpaduan antara pelajar pelbagai kaum.
Menarik diketahui bahawa
untuk meningkatkan integrasi antara kaum dan etnik, faktor penguasaan bahasa
memainkan peranan yang memang penting. Bahasa sudah lama memainkan peranan
sebagai satu wadah yang dapat mengeratkan integrasi dan hubungan. Kefahaman dan
kefasihan bahasa yang tinggi akan memudahkan komunikasi dan seterusnya dapat
memupuk perpaduan dan integrasi. Kedudukan Bahasa Malaysia sabagai bahasa
kebangsaan mendorong ke arah ini. Pada masa yang sama, penguasaan bahasa kaum
lain dapat membantu perpaduan.
3.0 Metodologi
Kajian
Kaedah penyelidikan menggunakan soal selidik
yang mengandungi tiga bahagian dan 15 soalan serta mengedarkan borang soal
selidik kepada 30 pelajar di UTeM. Kriteria pemilihan responden adalah
berdasarkan pelajar berlainan bangsa.
Responden terdiri daripada 17 lelaki dan 13
perempuan. Antaranya terdapat 11 pelajar Melayu, 13 pelajar Cina dan 6 pelajar
India. Secara purata, umur responden ialah 21.17 tahun. Mereka terdiri daripada
pelajar UTeM pelbagai kursus.
4.0 Hasil Kajian
Kebanyakan pelajar bersetuju dengan langkah-langkah
yang sedang dilaksanakan oleh pelbagai pihak dalam memupuk hubungan renik. Peranan
IPT seperti mewajibkan pelajar berbilang kaum tinggal di asrama dan Majlis
Perwakilan Pelajar terdiri daripada pelajar pelbagai kaum serta menjaga
kepentingan dan kebajikan pelajar pelbagai kaum mendapat 80 peratus persetujuan
daripada responden. Manakala memperkenalkan subjek Hubungan Etnik sebagai mata
pelajaran wajib dan mengadakan karnival mendapat persetujuan yang paling rendah
daripada pelajar iaitu 19 daripada 30 responden.
Bahagian B membincangkan faktor-faktor yang
mengukuhkan perpaduan pelajar di peringkat IPT. Responden diminta untuk memberi
markah dari 1 hingga 5 mengikuti skala yang berikut, 1 untuk sangat tidak
setuju dan 5 untuk sangat setuju. Terdapat lima faktor yang dibincangkan iaitu
semua pelajar mempunyai kurikulum yang sama, pelajar menggunakan bahasa
pengantaraan yang sama, aktiviti/sukan/kelab yang melibatkan pelajar pelbagai
kaum, Program Minggu Haluan Siswa dan Program Penasihat Akademik membantu
mengeratkan hubungan pelajar serta subjek-subjek pelajaran mendedahkan pelajar
kepada budaya dan agama yang berlainan. Antara lima pilihan ini, faktor yang
paling berkesan ialah aktiviti/sukan/kelab yang melibatkan pelajar pelbagai
kaum, dengan markah purata 4.27. Skor ini menunjukkan bahawa pilihan ini
mendapat persetujuan yang banyak antara pelajar.
Seterusnya ialah pelajar mempunyai kurikulum
yang sama, dengan markah purata 4.267. Pilihan yang paling kurang dipersetujui
ialah Program Minggu Haluan Siswa dan Program Penasihat Akademik membantu
mengeratkan hubungan pelajar, dengan markah purata 3.87. Skor ini menunjukkan
bahawa pelajar merasakan kedua-dua program ini menunjukkan kesan baik terhadap
perpaduan pelajar di peringkat IPT, tetapi tidak cukup ketara kesannya.
4.1 Kurikulum yang Sama
Kurikulum ialah satu
rancangan pendidikan yang terkandung di dalamnya segala ilmu pengetahuan serta
kemahiran, nilai-nilai dan norma, unsur-unsur kebudayaan dan kepercayaan yang
telah menjadi pilihan masyarakat untuk diperturunkan kepada ahli-ahlinya.
Peranan kurikulum dalam pendidikan adalah untuk membina perkembangan pelajar
yang lengkap dari segi jasmani, rohani, akal dan emosi. Dalam konteks Malaysia,
kurikulum juga berperanan untuk melahirkan rakyat yang mendukung cita-cita
negara dalam mewujudkan perpaduan yang berpandukan Rukun Negara di samping
menghasilkan tenaga rakyat yang terlatih untuk keperluan negara (modal insan).
Antara kurikulum yang sama dan terdapat di kebanyakan universiti ialah Falsafah
Sains dan Teknologi, Hubungan Etnik serta Tamadun Islam dan Tamadun Asia.
4.2 Bahasa Kebangsaan sebagai Bahasa
Pengantar Utama
Penggunaan satu bahasa
perhubungan dan persefahaman di antara satu kaum dengan yang lain dapat
diwujudkan tanpa menimbulkan rasa curiga. Langkah ini mempercepatkan lagi
perpaduan dan rasa harmoni antara kaum di negara ini.
Terdapat empat cadangan yang dikemukakan iaitu
memperkenalkan program yang melibatkan penyertaan pelajar dari pelbagai kaum
serta menggalakkan pengenalan budaya antara pelajar, mendorong pergaulan sesama
pelajar dalam kelas, (perbincangan, kerja berkumpulan), mengadakan jamuan makan
bersama serta membuat persembahan agar
dapat memahami budaya pelajar kaum lain dan mencadangkan kesamarataan
dalam jawatan kuasa kepimpinan pelajar. Selain daripada cadangan yang
dikemukakan, terdapat juga pelajar yang mencadangkan agar IPT dapat membuat
sambutan perayaan agar pelajar dari pelbagai kaum dapat meraikan perayaan
bersama-sama serta lebih memahami budaya kaum lain. Mereka juga mencadangkan
agar pensyarah dapat membahagikan pelajar kepada kumpulan belajar yang
mengandungi pelajar dari pelbagai kaum untuk mengukuhkan perpaduan kaum.
5.0 Kesimpulan
Terdapat banyak aspek yang mempengaruhi
perpaduan kaum dalam kalangan pelajar seperti pembelajaran, pergaulan antara
pelajar, sambutan perayaan di IPT dan sebagainya. Aspek-aspek ini bukan sahaja
mengenai pelajar-pelajar di UTeM, tetapi juga merangkumi semua warga UTeM dan masyarakat
Malaysia supaya semua rakyat dapat bersatu padu, bekerjasama untuk
merealisasikan perpaduan antara kaum.
Pelajar-pelajar di peringkat IPT pada hari ini
pada suatu hari nanti akan menjadi pemimpin-pemimpin negara. Oleh itu,
perpaduan kaum harus diterapkan di dalam hati setiap pelajar IPT supaya mereka
dapat bekerjasama dengan seluruh etnik di Malaysia demi kemajuan dan
pembangunan Malaysia bak kata pepatah “bersatu kita teguh, bercerai kita
roboh”. Selari dengan itu, pelajar yang mempunyai semangat perpaduan jika
menjadi pemimpin negara, akan dapat membina sebuah negara yang aman damai,
harmoni dan makmur.
Secara kesimpulannya, melalui kajian didapati
bahawa kebanyakan responden UTeM merasakan bahawa IPT merupakan satu batu
loncatan untuk membantu mengukuhkan perpaduan kaum di kalangan pelajar. Justeru
itu, IPT boleh meneruskan usaha sebegini untuk menguatkan semangat perpaduan pelajar
dan juga pengajar di samping memberikan pengetahuan tahap profesional kepada
pelajar.
Rujukan
Fang Xin Er. “Bekerjasama
Pemangkin Perpaduan”, Dewan Siswa, April 2009.
Mohd. Salleh Lebar. (1998). Pengenalan
Ringkas Sosiologi Sekolah dan Pendidikan. Selangor: Thinker’s Library Sdn. Bhd.
https://www.scribd.com/doc/51705948/cara-mewujudkan-perpaduan-kaum
https://www.scribd.com/doc/33177261/Usaha-Memupuk-Perpaduan-Kaum
https://www.scribd.com/doc/56114569/perpaduan-melalui-pendidikan
https://www.scribd.com/doc/55521610/Dasar-Pendidikan-Dalam-Mencapai-Perpaduan
http://www.sinarharian.com.my/hubungan-etnik-perlu-dijadikan-subjek-wajib-di-sekolah-1.89188
(Sathia Murthy 27 September 2012).
http://zahirzainudin.blogspot.my/2014/05/integrasi-etnik-di-ipta.html
http://tujuhpen.blogspot.my/2015/04/maksud-hubungan-etnik.html
No comments:
Post a Comment