Persepsi
jenayah di Malaysia dalam kalangan orang
ramai dikatakan tinggi. Laporan media elektronik, massa dan sosial menunjukkan
kebimbangan mereka terhadap kes-kes jenayah yang berlaku di seluruh negara. Di
lasang (laman sesawang) Youtube, kita boleh melihat klip video yang memaparkan
pencerobohan, rompakan dan kecurian yang dapat dirakam sama ada oleh pemilik
premis atau orang ramai melalui telefon bimbit.
Kejadian
jenayah seperti ini menimbulkan keresahan dan kebimbangan kerana ia melibatkan
kecederaan dan kehilangan nyawa. Nukilan kekecewaan ini dapat diperhatikan
melalui blog dan media sosial lain yang menyoal keberkesanan pasukan polis dan
penguatkuasaan undang-undang sedia ada.
Peningkatan
kes jenayah tidak boleh diletakkan ke atas persepsi semata-mata kerana jenayah
sedang berlaku di hadapan kita, melibatkan rakyat marhaen, kerabat diraja
ataupun menteri sendiri. Baru-baru seorang menteri yang bertanggungjawab dalam program
transformasi kerajaan menyatakan bahawa kebimbangan jenayah disebabkan oleh
persepsi namun selepas rumah seorang menteri lain dirompak, ia bukan lagi
dianggap sebagai persepsi sebaliknya satu realiti. Suatu hari nanti, perompak
ini tentu akan datang ke rumah kita pula.
Keadaan
dan modus operansi penjenayah jauh berbeza berbanding 20 tahun lalu. Dahulu kita
jarang mendengar kes rompakan dan bunuh berlaku serentak namun hari ini
keadaannya lebih jauh zalim. Penjenayah merompak, merogol, membunuh dan
mencampakkan mangsa mereka ke dalam gaung atau membakar mangsa dan dibiarkan
sehingga hangus.
Negeri
yang kecil seperti Perlis dilihat semakin kerap dilaporkan kes-kes jenayah
dalam media seperti jenayah berat yang melibatkan pembunuhan selain kes tradisi
iaitu penyeludupan.
Apakah
punca peningkatan kes-kes jenayah dalam masyarakat hari ini?
Memahami
bagaimana jenayah bermula dapat memberi gambaran kepada kita berkaitan punca
dan langkah penyelesaian. Jenayah di Malaysia adalah berkaitan pemerdagangan
manusia, penipuan kredit kad, penyeluk saku, ragut, curi kenderaan, rasuah dan
pembunuhan kerana pelbagai sebab seperti dendam, hutang dan gangster.
Mengetahui kenapa berlaku jenayah memudahkan pasukan polis dan pihak berkuasa
mengambil tindakan.
Contohnya,
pemerdagangan manusia melibatkan eksploitasi seks terhadap wanita dan
kanak-kanak. Kebanyakan mangsa terdiri dari warganegara Mynmar, Thailand,
Kemboja, China, Indonesia, Filipina dan Vietnam. Wanita dari Malaysia pula didagangkan ke
China melalui pelbagai cara. Di antara tahun 2005 hingga September 2009, lebih
daripada 36,858 wanita telah ditahan kerana terlibat dalam kegiatan pelacuran.
Apakah puncanya berlaku pemerdagangan manusia yang merentas sempadan ini
sehingga mewujudkan rangkaian antarabangsa?
Beberapa
teori cuba membantu menerangkan kenapa jenayah berlaku di beberapa kawasan dan
tidak di kawasan lain. Contohnya kenapa kadar jenayah lebih tinggi di Kuala
Lumpur berbanding di Terengganu atau Kuching. Teori-teori ini dibentangkan oleh
Paul dan Patricia Brantingham yang disatukan di bawah prinsip-prinsip yang
berkaitan geografi dengan jenayah.
Teori
Aktiviti Rutin
Teori
ini mencadangkan jenayah berlaku apabila pelaku jenayah digerakkan oleh
terdapatnya sasaran yang sesuai di samping kekurangan kawalan pada masa dan
tempat yang sama. Penjenayah memilih sasaran mereka seiring dengan kegiatan
rutin seperti pergi dan balik dari kerja, membeli-belah dan cenderung melakukan
jenayah di sekitar mereka sahaja.
Teori
Pencegahan Jenayah Situasi
Teori
ini mencadangkan jenayah dan gangguan awam boleh dicegah melalui pengecilan
ruang kepada perlakuan jenayah. Contohnya,
jika jenayah kerap berlaku di kawasan malap, Jabatan Kerja Raya boleh melakukan
tindakan menambah kadar kecerahan dan kehadiran polis di kawasan berkenaan.
Teori
Tingkap Pecah
Teori
ini menerangkan bagaimana kawasan yang kurang kadar jenayah, tidak diberi
perhatian, terpencil, tempat melepaskan stres melalui contengan pada dinding
dan papan tanda yang rosak telah mengurangkan keinginan penduduk setempat untuk
melaksanakan tanggungjawab sosial mereka. Keadaan ini menyebabkan kejadian
jenayah lebih ketara. Jika polis dapat menyelesaikan kes-kes jenayah di kawasan
ini, mereka sudah tentu dapat mengekang jenayah yang lebih serius daripada
terus berlaku.
Teori
Peluang Jenayah
Teori ini memberi fokus kepada penjenayah
yang melakukan sesuatu jenayah dengan mencari peluang atau sasaran yang lebih
praktikal. Contohnya, jika kawasan kejiranan bandar tidak menawarkan tempat letak kereta di tepi jalan, ia boleh menjadi sasaran utama untuk kecurian kenderaan.
Teori
Percampahan Sosial
Teori
ini menunjukkan bahawa jenayah berlaku apabila hubungan antara masyarakat dan
institusi tempatan menjadi gagal atau tidak wujud langsung. Contohnya kawasan
kejiranan yang mewah tetapi kurang interaksi sesama sendiri berisiko lebih
tinggi berhadapan dengan penjenayah berbanding kawasan kejiranan yang mempunyai
interaksi yang kerap dan mengambil tahu keadaan masing-masing.
Teori
Corak Jenayah
Teori ini mengintegrasikan jenayah dalam konteks geografi yang menunjukkan bagaimana kehidupan persekitaran
komuniti dan pengaruh jenayah ke atas
kehidupan mereka. Teori ini memberi
tumpuan khusus kepada tempat dan kawasan yang kekurangan kawalan sosial atau langkah-langkah penjagaan rasmi yang diperlukan untuk mengawal jenayah. Contohnya, kawasan kejiranan pinggir bandar boleh menjadi tempat panas untuk kecurian kerana rumah mempunyai
perlindungan yang tidak mencukupi dan tiada siapa yang menjaga rumah
berkenaan.
Kejadian jenayah seperti rompakan semakin
canggih. Rompakan yang ketara ialah melibatkan kehilangan wang ratusan ringgit
melalui pemecahan dan pembakaran mesin wang automatik (ATM). Perompak yang
menyasarkan ATM memiliki kepakaran khusus untuk memecahkan mesin berkenaan
dalam tempoh yang singkat tanpa melibatkan kehilangan nyawa. ATM sudah tentu
mempunyai wang berbanding melakukan rompakan di rumah atau premis perniagaan.
Kes seperti ini boleh dilihat di sini.
Ada juga perompak yang sangat berani.
Perompak jenis ini akan memilih sasaran yang lemah dan diyakini memiliki wang.
Rompakan dibuat dibuat ketika mangsa seorang diri atau di khalayak. Jika mangsa
melawan, perompak tidak akan teragak-agak mencederakan mangsa sehinggalah
mendapat wang atau barang kemas. Kes seperti ini boleh dilihat di sini.
Perompak juga bergerak secara kumpulan.
Beberapa bulan lalu muncul Geng Susu Kangkang yang memilih susu kanak-kanak
bermutu tinggi untuk dibawa keluar dari pasar raya. Mereka bergerak dalam empat
hingga enam ahli yang terdiri daripada lelaki dan perempuan. Penjenayah
perempuan akan memakai pakaian bersaiz besar dengan ciri khas di celah kangkang
untuk menyeludup keluar susu yang dikenal pasti. Biasanya tiga perempuan akan
keluar masuk beberapa kali. Penjenayah lelaki bertindak sebagai pemerhati di
dalam dan luar premis memastikan operasi mereka tidak dikesan oleh pengurus
atau staf pasar raya. Kes seperti ini boleh dilihat di sini.
Jenayah pasti meningkat pada tahun-tahun yang
akan datang seiring dengan perubahan yang berlaku dalam masyarakat. Mengelakkan
jenayah bererti kerajaan perlu melakukan beberapa perubahan yang
bersungguh-sungguh. Pertama, mencari punca sebenar berlaku jenayah seperti
mengenal pasti kelompok yang cenderung melakukan jenayah, memperinci latar
belakang diri dan keluarga penjenayah, menentukan keadaan sosial penjenayah,
menyiasat tahap pendidikan dan pendapatan golongan yang disyaki, menyelidik
corak sosial seharian dan sejauh mana hubungan penjenayah dengan amalan agama
mereka. Kerajaan wajar menyediakan sejumlah peruntukan kepada institusi
pengajian tinggi supaya ahli akademik dan penyelidik dapat merungkai kelompok
masyarakat yang cenderung dan berisiko melakukan jenayah.
Kedua, budaya kesukarelaan wajar diperluas
supaya masyarakat memiliki keinginan untuk bersama-sama mencegah jenayah tanpa
bergantung kepada agensi penguatkuasa. Walaupun secara formal terdapat polis
bantuan dan anggota Rela, galakan kesukarelaan boleh diberikan kepada
pertubuhan bukan kerajaan melalui geran, latihan dan khidmat komuniti supaya
idea memberi khidmat ini diamalkan di semua peringkat hidup masyarakat.
Ketiga, instrumen penguatkuasaan menyumbang
kepada penurunan kadar jenayah. Ketegasan petugas agensi yang terlibat menjadi
elemen penting dalam mengekang aktiviti jenayah dari semasa ke semasa.
Seharusnya mereka yang terlibat dalam usaha ini diberi pendedahan, kefahaman
dan peningkatan kemahiran melalui kursus jangka pendek dan jangka panjang
supaya pada akhirnya dapat membentuk sebuah pasukan pencegahan jenayah yang
cekap dan berkesan.
Jenayah yang berlaku dalam masyarakat sama
ada di bandar ataupun luar bandar tidak mengenal mangsa. Kanak-kanak, remaja dan
warga emas juga menjadi mangsa penjenayah yang tidak ada belas ehsan sesama
manusia. Tanggungjawab mencegah jenayah tidak sahaja menjadi tugas polis dan
agensi penguatkuasa yang lain malah menuntut penglibatan masyarakat dalam
pelbagai bentuk seperti penyaluran maklumat, penyediaan tempat perlindungan dan
kempen kesedaran awam.